شهریار شاعر همیشه جستجوگر
تاریخ انتشار: ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۳۴۹۶۱
زبان فارسی دومین زبان جهان اسلام است که باوجود تمامی حوادث و اتفاقات پر تب‌وتاب و ناخوشایند، همچنان در دورترین نقاط جهان حضور و نفوذ دارد. ادبیات فارسی از گذشته تاکنون، شاعران و نویسندگان بسیاری به خود دیده است. یکی از بزرگ‌ترین شاعران قرن معاصر محمدحسین بهجت تبریزی، متخلص به شهریار است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، شهریار شاعر نام‌آشنای ایرانی اهل تبریز زاده‌ی یازدهم دی ۱۲۸۵ – درگذشته بیست و هفتم شهریور ۱۳۶۷ است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اشعارش متنوع و در بردارنده انواع شعر و قالب‌های گوناگون است و تابه‌حال به‌صورت‌های مختلف منتشرشده است نخستین دفتر شعر او در سال نای (۱۳۱۰ -۱۳۰۸)، شمسی با مقدمه نای استاد بهار، سعید نفیسی، پژمان بختیاری از سوی کتابخانه خیام و آخرین مجموعه شعرش پس از درگذشت وی (در تابستان ۱۳۶۹) به‌عنوان جلد سوم دیوان شهریار شامل اشعار منتشرنشده از سوی انتشارات رسالت تبریز در پانصد صفحه انتشار یافت.
سپس کلیه اشعار وی در یک مجموعه چهارجلدی توسط انتشارات زرین به چاپ رسید. طبق شمارشی که از کلیات اشعارش به‌عمل‌آمده، دیوان نای مختلف او شامل بیست هزار و شصت بیت شعر سنتی و حدود ۱۵ منظومه و شعر آزاد در قالب‌های تازه است.
برخی عناوین اشعار شهریار:
حیدربابا (به زبان آذری)
سهندیه (به زبان آذری)
علی ای همای رحمت
علی و شب
دو مرغ بهشتی
منظومه حیدربابایه سلام که در توصیف روستا و زیبایی نای آن به زبان ترکی سروده شده و به بیش از ۸۰ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه‌شده است. استاد شهریار این اثر را با صدای خود نیز خوانده است. شهریار دوران کودکی خود را در روستا گذرانده است به همین دلیل می‌تواند آن را به‌راحتی و با تمام وجود درک کند یکی از دلایلی که حیدربابا را به اثری فاخر تبدیل کرده است حس درونی استاد شهریار و بیان خالصانه او نسبت به توصیف محیط روستا و خلق‌وخوی روستاییان است.
اگرچه منظومه حیدربابا به زبان‌های متعددی ترجمه‌شده است اما افرادی که زبان ترکی را می‌دانند بیش از بقیه می‌توانند عمق این منظومه را درک کنند، مشکلی که همیشه در ترجمه وجود دارد برخی از جملات و واژگان ترکی هنگامی‌که به فارسی ترجمه می‌شوند معنی و مفهوم اصلی خود را از دست می‌دهند.
در اصل منظومه حیدربابایه سلام که به زبان ترکی سروده شده است از ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات زبان ترکی بسیار استفاده‌شده که برخی از آن‌ها معادل فارسی ندارند. از دیگر آثار ترکی او که با صدای خودش سروده شده است می‌توان شعر «پیرم و گاهی دلم یاد جوانی می‌کند» را نام برد. از معروف‌ترین آثار فارسی محمدحسین بهجت تبریزی می‌توان به شعر «علی ای همای رحمت» و «مادر» اشاره کرد.
شعر معروف علی ای همای رحمتشهریار به اهل‌بیت ارادت خاصی داشته‌اند و کمتر فردی است که شعر علی ای همای رحمت را نشنیده باشد. این شعر از مقام و مرتبه بالایی هم ازلحاظ ادبی و هم ازنظر عرفانی دارد. به طور قطع ارادت حضرت بر استاد شهریار بوده که او توانسته چنین شعر باارزشی را بسراید که نمونه آن کمتر دیده می‌شود.
خواب عجیب آیت‌الله مرعشی و شعر علی ای هما رحمتآیتالله مرعشی شبی خواب می‌بیند که حضرت علی (ع) در مسجد کوفه شعرای شیعه را به محضر خود فراخوانده است و استاد شهریار نیز در جمع شعرا حضورداشته است و بعد از مشرف شدن به محضر مولا علی (ع) شعر خود را می‌خواند. این خواب مربوط به زمانی است خبری از شعری که شهریار درباره حضرت امیر (شعر علی ای هما رحمت) بسراید نبوده. بعد از مدت‌ها که شعر شهریار در همه‌جا می‌پیچد مشخص می‌شود که استاد شهریار این شعر را در همان شب یعنی بیست و یکم ماه رمضان و هم‌زمان با خواب آیت‌الله مرعشی سروده است.
علی‌اصغر شعردوست درباره معنویت شهریار و عرهایش این‌گونه می‌گوید: خود استاد معتقد بودند که عشق نردبان تعالی است و این عشق زمینی بوده که او را به وصال عشق حقیقی رسانده است.
داستان عاشقانه شهریار و ثریاشهریار دانشجو پزشکی بود که شش ماه مانده به اتمام تحصیلش به علت شکست عشقی که می‌خورد دانشگاه را تر ک می‌کند. شاید اگر ثریا (معشوقه شهریار) نبود ما شاعر بلندآوازه‌ای هم به نام شهریار نداشتیم چراکه بسیاری از اشعار استاد شهریار مربوط به دوران عاشقی و شکست عشقی که می‌خورد سروده شده است. شهریار از نام پری برای معشوقه خود در اشعارش استفاده می‌کند.
نحوه آشنایی:درباره نحوه آشنایی ثریا با استاد شهریار چندین نقل متفاوت وجود دارد:
نقل اول: زمانی‌که شهریار برای خواندن درس پزشکی به تهران آمد، همراه با مادرش در خیابان ناصرخسرو کوچه مروی یک اتاق اجاره می‌کند. آنجا عاشق دختر صاحب‌خانه می‌شود. صحبتی بین مادران آن‌ها مطرح می‌شود و یک حالت نامزدی به وجود می‌آید. قرار می‌شود که شهریار بعدازاینکه دوره انترنی را گذراند و دکترای پزشکی را گرفت با دختر عروسی کند.
نقل دوم: شهریار جوان در همان ابتدای تحصیل خود در رشته پزشکی و روزی که همراه استاد صبا و استاد ملک‌الشعراء در یک مغازه نشسته بودند و آتش‌بازی را تماشا می‌کردند، چشمش به دختری بلندقد و بسیار زیبا افتاد که با شور و شوق آتش‌بازی را تماشا می‌کرد و او با یک نگاه عاشق و دل‌بسته دختر جوان می‌شود.
خانواده ثریا به‌خصوص پدر او که سرهنگ بوده است با ازدواج آن‌ها به علت نامناسب بودن وضع مالی شهریار مخالفت می‌کند و سرانجام ثریا با چراغ علی سالار حشمت رقیب عشقی شهریار ملقب به امیر اکرم (پسرعموی رضاشاه) که از تمکن مالی بالایی برخوردار بوده است ازدواج می‌کند.
دیدار اتفاقی شهریار با ثریا در سیزده به در:بعد از گذشت سه سال از عشق نافرجام شهریار و ثریا در روز سیزده به در شهریار به یاد آن دوران به پارکی در آن ایام با ثریا می‌رفتند می‌رود ثریا نیز با شوهر و بچه خود در آنجا است که کودکی هنگام بازی توپی را به سمت شهریار پرت می‌کند، کودک به سمت پدر و مادر خود می‌رود و شهریار که از پی او می‌رود ناگاه با پری وشوهرش روبه‌رو می‌شود و می‌فهمد که این کودک فرزند معشوقه‌اش است سپس شعر زیر را می‌سراید:
یار و همسر نگرفتم که گرو بود سرم
تو شدی مادر و من با همه پیری پسرم
تو جگر گوشه هم از شیر بریدی و هنوز
من بیچاره همان عاشق خونین جگرم
خون دل میخورم و چشم نظر بازم جام
جرمم این است که صاحبدل و صاحبنظرم
منکه با عشق نراندم به جوانی هوسی
هوس عشق و جوانیست به پیرانه سرم
پدرت گوهر خود تا به زر و سیم فروخت
پدر عشق بسوزد که در آمد پدرم
عشق و آزادگی و حسن و جوانی و هنر
عجبا هیچ نیرزید که بی سیم و زرم
هنرم کاش گره بند زر و سیمم بود
که به بازار تو کاری نگشود از هنرم
سیزده را همه عالم به در امروز از شهر
من خود آن سیزدهم کز همه عالم به درم
تا به دیوار و درش تازه کنم عهد قدیم
گاهی از کوچه معشوقه خود می‌گذرم
تو از آن دگری رو که مرا یاد تو بس
خود تو دانی که من از کان جهانی دگرم
از شکار دگران چشم و دلی دارم سیر
شیرم و جوی شغالان نبود آبخورم
خون دل موج زند در جگرم چون یاقوت
شهریارا چه کنم لعلم و والا گهرم
ازدواج شهریارشهریار بعد از عشق نافرجامش و قبول کردن سرپرستی چهار فرزند برادر مرحوم خود مدت‌ها ازدواج نکرد تا بتواند آن‌ها را سروسامان دهد بعد از اینکه آن‌ها از آب و گل درآمده شهریار در سال ۱۳۳۳ به تبریز بازگشت و بعد از یک سال در سن ۴۸ سالگی با نوه دخترعمه‌اش خانم عزیزه عبدالخلقی که ۲۱ سال سن داشت و معلم بود ازدواج کرد. ثمره این ازدواج دو دختر به نام‌های مریم و شهرزاد و یک پسر به نام هادی است.
شهریار بعد از تحمل چندین سال مشکلات ریوی در سن ۸۲ سالگی براثر ایست قلبی درگذشت. بنا به وصیتی که خودکرده بود پیکر وی را به تبریز انتقال داده و در مقبره الشعرابه خاک سپرده‌شده است.
روز شعر و ادب پارسیچرا روز درگذشت استاد شهریار (بیست و هفتم شهریور) را روز شعر و ادب پارسی نام‌گذاری کرده‌اند؟
شاید برای شما هم جالب باشد که باوجود شاعران بلندآوازه‌ایرانی چون فردوسی داستان‌نویس شاهنامه، حافظ و مولانا که جهان به خود همچنین شعرایی را ندیده است تاریخ درگذشت استاد شهریار را به‌روز شعر و ادب پارسی نام‌گذاری کرده‌اند. حال به بررسی این مسئله و علت آن می‌پردازیم.
علی‌اصغر شعردوست سیاستمدار و محقق ایرانی که سوابقی؛ چون سفیر ایران در تاجیکستان، نماینده مردم تبریز اسکو آذرشهر در دوره ششم مجلس شورای اسلامی و اولین دبیر شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور را در کارنامه خود دارد و نیز پیشنهاددهنده سالروز درگذشت شهریار به نام روز شعر و ادب فارسی است نزدیک به دو دهه است که روزی به نام شعر و ادب پارسی در تقویم ایرانیان نام‌گذاری شده است به همین دلیل باید به عصر معاصر توجه ویژه‌ای داشت که این روز مفتخر را در به‌روز درگذشت استاد شهریار اختصاص دادیم. هرچند این پیشنهاد مخالفان فراوانی داشت اما به‌هرحال تصویب رسید.
نظر دیگر شعرا درباره شهریارغلامحسین یوسفی:
شهریار بی‌گمان در شاعری استعدادی درخشان داشت. در سراسر اشعار وی، روحی حسّاس و شاعرانه موج می‌زند که بر بال تخیّلی پوینده و آفریننده در پروازست و شعر او در هر زمینه که باشد از این خصیصه بهره‌ورست.
محمدرضا شفیعی کدکنی:
شهریار بی‌هیچ تردیدی بزرگ‌ترین شاعر رمانتیک زبان فارسی است. روی کلمه رمانتیک باید قدری درنگ کنیم. او همه عمر در «خیال» زیست و با «تخیل» شاعرانه خویش ما را به فضاهایی بُرد که دیگر شاعران هم‌عصر او، با آن فضاها بیگانه بودند. درباره شفیعی کدکنی بخوانید.
ملک‌الشعرا بهار:
من، شعر شهریار را می‌خوانم و زیاد می‌خوانم، شعر او برای تشحیذ ذهن و برانگیختن طبع و احساس شاعرانه، کمال تأثیر را دارد. شهریار، نه‌تنها افتخار ایران، بلکه افتخار عالم شرق است. شهریار شاعری است شیوا سخن و حد شاعری او را غزلیاتش گواهی است.
پژمان بختیاری:
شهریار باذوق لطیف خویش، گلستانی ایجاد نموده است که در هر قدم، منظر بهجت‌زای جدیدی در برابر خواننده نمودار و در هر گوشه گلبنی از شور و شعف پدیدار می‌سازد. عالمی از عواطف و احساسات و دنیایی از مهر و محبت را نشان داده، شمارا با شراب گفتار خویش دیوانه و از غم عالم بیگانه می‌سازد.
منوچهر قدسی:
یکی از دلایل مهم توفیق شهریار، صداقت بی‌چون‌وچرای او بود… شعر او آئینه تمام نمای دید و دریافت او بود. دیوان شهریار شبیه‌ترین کتاب است به گلستان سعدی. گلستانی که آئینه تمام نمای جامعه ایران در قرن هفتم هجری است.
منظومه جاودانی «حیدربابا» که شاهکار مخلد او در شعر آذری است، وسعت دنیای تخیل وی را به‌خوبی نشان می‌دهد. من یکجا در عمر، به خاطر اینکه آذری نمی‌دانم، به آذری‌دانان حسد بردم و آن، هنگامی بود که می‌دیدم آنان در ترنم و خواندن «حیدربابا» چه لذتی می‌برند و من محرومم.
بهرام اسدی:
شهریار به‌عنوان یکی از ستارگان آسمان شعر و ادب نه‌تنها در شعر ترکی و فارسی بلکه با ترجمه‌هایی که از اشعار ایشان شده است به‌جرئت می‌توان گفت یکی از بزرگان شعر و ادب معاصر جهان و مخصوصاً ملل مشرق زمین است. جایگاه او در شعر ترکی و فارسی نیز بی‌بدیل و بدون جایگزین ارزیابی می‌شود. شهریار آئینه‌ی تمام نمای فرهنگ آذربایجان است.
کد خبر 605946منبع: ایمنا
کلیدواژه: شهریار استاد شهریار خانه استاد شهریار شعر استاد شهریار آثار استاد شهریار غزل استاد شهریار شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق علی ای همای رحمت شعر و ادب پارسی استاد شهریار روز شعر و ادب زبان ترکی سروده شده شعر او
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۳۴۹۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فیلم/ مرحوم مسعود اسکویی از زبان مسعود اسکویی
مسعود اسکویی مجری و مفسر قدیمی ورزش رادیو وتلویزیون که به علت شکستگی ناحیه پا و لگن عمل جراحی شد و مدتی در بخش مراقبت‌های ویژه تحت نظر پزشکان بود، امروز ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ دار فانی را وداع گفت.
دریافت 1 MB
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان